Twee weken later werd een extra klap uitgedeeld toen duizenden mensen naar deze omgeving kwamen voor Ende Gelände, een grootschalige burgerlijke ongehoorzaamheidsactie. Zij blokkeerden kolentreinen, graafmachines en hielpen de Hambach bosbezetting terug op te leven. Ook elders in Europa werden in de weken van ontruiming solidariteitsacties georganiseerd. Zoals door GroenFront!, dat Boels Rental opriep hun aggregaten en lichtmasten terug te halen. Hier volgt een uitgebreid verslag van het rumoerige najaar in en rond Hambach.
De grootste rijdende en gravende machines op aarde bijten zich letterlijk een weg door dorpen, akkers en bossen
Bruinkool
Op een steenworp afstand van de grens bij Sittard zijn drie enorme gaten gegraven in de aardkorst. Het energiebedrijf RWE graaft er in open mijnen van honderden meters diep naar bruinkool. Het ‘landschap’ lijkt het decor van een Star Wars film. Vier enorme kolencentrales staan als ware wolkenfabrieken aan de randen van deze mijnen. Om meer en meer bruinkool te winnen bijten de grootste rijdende en gravende machines op aarde zich letterlijk een weg door dorpen, gemeenschappen, akkers en bossen, alles verdwijnt in het gat. De afgegraven bruinkool gaat via transportbanden de mijn uit en wordt overgeladen op kolentreinen. Deze treinen rijden af en aan tussen mijn naar centrale. Dit gebied is de grootste bron van CO2-uitstoot in Europa. Aan de rand van één mijn ligt – tussen twee verlaten dorpen – nog een restant van een 12.000 jaar oud bos. Het overgrote deel is door de mijnbouw in voorgaande jaren al verdwenen. Het strookje van 200 hectare dat nog over is dreigt ook gekapt en afgegraven te worden. Een bosbezetting, samen met alle steun uit de wijde omgeving, kan dat nu al jarenlang voorkomen.

In dat strookje bos – dat kortweg Hambi wordt genoemd – verzetten activisten zich al zes jaar lang tegen uitbreiding van de mijn. Door de jaren heen is het boskamp al diverse malen ontruimd. Begin september 2018, voordat de eerste ontruimingsgolf begint, telt Hambi zo’n zestig boomhutten. De hutten zijn ware huisjes, geïsoleerd en voorzien van houtkacheltjes. Sommige activisten wonen permanent in het bos, anderen bezoeken Hambi voor kortere duur. De activisten leven verspreid door het bos, veelal samengevat in kleine nederzettingen met namen als Oaktown, Cozytown, Lorien en T-Town. Op een veldje naast het bos is een permanente uitvalsbasis ontstaan, de Meadow. Met leemhuizen, een grote keuken een free shop en eco-toiletten. Dit stukje grond is eigendom van een particuliere sympathisant die tijdens de ontruiming van de bosbezetting ook te maken zal krijgen met intimidatie en geweld.
Day X – de ontruiming
Op 7 september blijkt Day X aangebroken, de dag waarop de grote ontruiming begint. De term is een belangrijke referentie voor herbezettings- en solidariteitsacties die zullen plaatsvinden op van te voren geplande dagen, geteld vanaf Day X. Zo zullen er de volgende dag, Day X+1, mensen in grote groepen tegelijk het bos in gaan om aanvoerwegen en machines die gebruikt worden bij de ontruiming te blokkeren. Op Day X+, de zaterdag vier weken na Day X, zal een massale demonstratie plaatsvinden die vertrekt vanaf het nabijgelegen treinstation in Buir.

In de weken na Day X heerst er dag in dag uit onrust in het bos. De ene na de andere boomhut wordt ontruimd. Dat lukt door met hoogwerkers tot aan de boom te rijden. Bomen die in de weg staan worden neergehaald en vermalen tot zaagsel. Als een hoogwerker een boomhut bereikt gaat een bakje vol ME-ers en agenten van een speciale klimeenheid naar boven. Zij proberen de activisten uit de boomhut te verwijderen. Omdat de activisten in lock-ons zitten kan dat per boomhut urenlang duren. Als de boomhut uiteindelijk leeg is, wordt deze direct afgebroken en al het materiaal als puin verzameld en afgevoerd. Ook de boom die de hut huisde wordt neergehaald en eindigt als zaagsel. De hoogwerker en ondersteunende politiemacht baant zich verder naar de volgende hut. Dag in dag uit, week na week worden op die manier boomhutten ontruimd en activisten uit het bos verwijderd. RWE begint ondertussen met het graven van een gracht die om het hele bos moet komen te liggen. Die gracht moet voorkomen dat activisten terug het bos in kunnen. Een megalomaan idee, maar qua graaftechniek stelt het voor de grote mijnbouwer niet veel voor: twee meter diep, drie meter breed. En de uitgegraven grond vormt voor de gracht een steile wal, waardoor het totale verval zo’n vijf meter is.
Sympathisanten en activisten creëren een nieuwe infrastructuur voor ondersteuning van de bosbezetting
Ook na Day X+1 komen elke zondag tienduizenden sympathisanten voor de wekelijkse boswandeling. Tijdens die drukte lukt het nieuw materiaal, zoals spijkers en touwen, het bos in te smokkelen. De sympathisanten helpen barricades te bouwen en vormen sit-in blokkades op diverse locaties. Samen met de activisten binnen en buiten het bos creëren ze een nieuwe infrastructuur voor ondersteuning van de bosbezetting – of wat daar nog van over is. In Manheim, een verlaten dorp dat wordt gesloopt voor uitbreiding van de mijn, is een actiekamp opgezet om de activisten in het bos te ondersteunen. Met een infotent, keuken, workshoptenten, camping en een free shop biedt het kamp een veilige aankomst- en verzamelplek voor activisten, sympathisanten, materiaal en donaties.
Ook buiten de directe omgeving vinden solidariteitsacties plaats. Zo richt GroenFront! zich in Nederland op het machineverhuurbedrijf Boels Rental. Het hoofdkantoor van Boels is gevestigd in Sittard. Boels verhuurt onder andere aggregaten en lichtmasten aan de politie en RWE die deze gebruiken tijdens de ontruiming. Een aantal Duitse verhuurders van hoogwerkers trekken hun materiaal terug als de ontruiming vordert en berichten van intimidatie en politiegeweld de nationale media halen. Boels zegt in eerste instantie dat ze zich aan de regels houden en niet verantwoordelijk zijn voor waar hun materiaal voor gebruikt wordt. Een week later besluit Boels toch het materieel terug te trekken. De machineverhuurder vreest voor de veiligheid van zijn personeel nadat er brand is gesticht in een Duitse vestiging van het bedrijf. GroenFront! wijst actiemethodes als brandstichting af maar zegt wel blij te zijn dat Boels Rental uiteindelijk zijn materieel terugtrekt.
Er gaan geruchten dat veel politieagenten er ook wel een beetje genoeg van krijgen om RWE koste wat kost te blijven helpen
Na enkele weken van ontruimen en standvastig verzet van activisten gaan er geruchten dat veel politieagenten er ook wel een beetje genoeg van krijgen om RWE koste wat kost te blijven helpen. Duizenden agenten die uit het hele land opgetrommeld zijn, werken inmiddels wekenlang 24/7 ten gunste van een fossiel bedrijf. Ook zij hebben families thuis die de berichten in de media volgen. En voor velen wordt het steeds lastiger om hun kinderen en vrienden uit te leggen wat ze in Hambach aan het doen zijn. In de media worden vragen gesteld of het wel geoorloofd is om zoveel politie en belastinggeld in te zetten voor bescherming van één bedrijf. Nota bene een bedrijf dat met zijn bruinkoolmijnen de grootste vervuiler van Europa is, met alle gevolgen voor klimaat en gezondheid van dien. In de media verschijnen beelden van security die aan het eind van de ontruiming nog steeds grof op activisten in ramt. Om die redenen neemt een groot aantal politieagenten steeds meer afstand. Begin oktober gaan er geruchten rond dat inmiddels zo’n 850 agenten zich ‘ziek’ hebben gemeld. Hun moraal neemt af.
Desalniettemin zijn op 4 oktober, bijna een maand na Day X, alle zestig boomhutten en dorpjes in het bos letterlijk met de grond gelijk gemaakt. Het heeft de politiemacht en private security vier weken gekost om het bos zo goed als schoon te vegen. Vier weken vol onrust, intimidaties, geweld en op het dieptepunt een dramatisch ongeval waarbij een actievoerder om het leven komt. Oaktown en andere nederzettingen bestaan niet meer. Waar de afgelopen jaren mensen in het bos woonden, herinnert nu alleen nog een open plek met bergen zaagsel, omgeploegde grond en puin aan hun aanwezigheid. Waar sympathisanten op deze plekken verontwaardigd rondkijken, zitten enkele activisten gehurkt te rouwen.
De herbezetting, Day X+
De veerkracht van het verzet blijkt echter sterker dan het geweld van de staat en RWE. Het nabijgelegen actiekamp in Manheim dat diende ter ondersteuning tijdens de ontruimingen blijft behouden. Nu wordt vanuit het kamp de herbezetting ondersteund met eten en materialen. Zogenaamde wish fairies verzamelen op het kamp gedoneerde (bouw)materialen zoals spijkers, hamers en touwen, maar ook slaapspullen, winterjassen en andere warme kleding. Affiniteitsgroepjes en activisten die toch nog in het bos verschanst zitten kunnen zo eenvoudig ‘bestellingen plaatsen’. Die spullen worden vervolgens door anderen het bos in gesmokkeld. Op 5 oktober, één dag nadat de ontruiming ten einde kwam, worden nieuwe boomhutten – dan nog platforms – gebouwd en tripods ingegraven. Ook een klein groepje Nederlandse GroenFront! actievoerders bouwt een nieuw platform.
Diezelfde dag komt plots het nieuws dat er op juridisch vlak een tijdelijke overwinning is behaald. De Duitse tak van Friends of the Earth (B.U.N.D.) is een spoedrechtszaak begonnen om aan te tonen dat het Hambach bos onder de Europese natuurbescherming valt (door aanwezigheid van een zeldzeme vleermuis – red.). Het hooggerechtshof liet diezelfde vrijdag weten dat RWE niet mocht beginnen met het rooien van de bomen, totdat er een definitieve uitspraak is. Die uitspraak kan nog wel eens op zich laten wachten tot na het kapseizoen, dat van oktober 2018 tot en met februari 2019 loopt. Vanaf het moment dat dit nieuws het kamp bereikt kunnen mensen en materialen weer vrij het bos in, zonder ID-controles of andere vormen van repressie.
[streamer] Naar schatting 50.000 mensen lopen mee in een demo tegen bruinkoolmijnbouw[/streamer]

Op Day X+, zaterdag 6 oktober, ontwaken tientallen activisten in hun nieuwe hutjes, platforms en hangmatten in het bos. Luid gejuich en muziek klinkt van ver door het bos. Die zaterdag is een grootschalige demonstratie georganiseerd. Naar schatting 50.000 mensen uit Duitsland, Nederland, België, Frankrijk, Denemarken en daarbuiten verzamelen zich op het nabijgelegen treinstation van Buir. Vanuit daar lopen zij naar het bos om de bezetters te helpen. En – dankzij het juridische nieuws van de dag daarvoor – om te vieren dat er dit kapseizoen niet gekapt zal worden. Een deel van de 50.000 mensen gaat het bos in. Op de ene plek komen zij lijnrecht tegenover een linie ME te staan en verdedigen de actievoerders hun nieuwe barricades. Ergens anders blokkeert een klein groepje één van de enorme kolengraafmachines (baggers) die vlakbij het bos in de mijn staat. Weer anderen lopen het bos in en uit met nieuwe materialen. Honderden demonstranten hangen hun hangmatten op en blijven overnachten in het bos. Aan het eind van de dag zijn er enkele nederzettingen uit de grond gestampt, met nieuwe namen: Räuberhöhle en East End. Het bos is opnieuw in handen van het verzet en voor het kapseizoen van dit jaar lijkt de overwinning compleet.
[streamer] Actievoerders speuren naar afgeplakte holtes in bomen die moeten voorkomen dat vleermuizen in dit bos kunnen overleven[/streamer]

In de oktoberweken die volgen heerst relatieve rust in het bos. Actievoerders speuren naar afgeplakte holtes in bomen die moeten voorkomen dat vleermuizen in dit bos kunnen overleven. Ze verwijderen honderden zeiltjes en vallen die zijn aangebracht door RWE om de fauna en biodiversiteit in het bos te degraderen. Andere actievoerders bezetten in kleine affiniteitsgroepen (basisgroepen – red.) meerdere malen enkele van de baggers. En in Manheim kraakt een groep leegstaande huizen. Daarmee vestigen zij de aandacht op de leefgemeenschappen die door jarenlange procedures uit elkaar zijn gedreven. In de gekraakte panden willen de actievoerders gemeenschappelijke ruimtes inrichten: keuken, vergaderruimtes en repair shops. De krakers krijgen helaas wederom te maken met intimidatie, ID-controles, arrestaties, excessief gebruik van pepper spray en security mannetjes die langs de huizen en door de tuinen patrouilleren. Op 22 oktober wijst de rechtbank van Keulen het verzoek van RWE om te ontruimen af.

Ook de organisatie van Ende Gelände krijgt te maken met tegenwerking. De locatie van het actiekamp blijft tot de laatste dag spannend. Wekenlang werd met politie gesproken en legde Ende Gelände hen allerlei locaties voor, maar telkens werden deze afgewezen. Tenslotte wijst de politie een locatie aan, 30 kilometer verwijderd van Hambi – veel te ver en een lachertje volgens de organisatie van Ende Gelände. Ze besluiten op 23 oktober op een zelfgekozen locatie hun kamp op te bouwen. In de dagen die volgen komen 6.500 mensen uit heel Europa naar het kamp om deel te nemen aan de grootste burgerlijk ongehoorzame actie ooit tegen de bruinkoolmijnbouw.

De Ende Gelände acties beginnen zaterdag 25 oktober met een kleine groep die een kolengraafmachine voor meerdere uren blokkeert. Later in de ochtend bereiken 300 mensen de rand van de Inden bruinkoolmijn, waar zij worden omsingeld door politie. Duizenden actievoerders bezetten het spoor van de Hambach kolentrein voor 28 uur. Daardoor wordt het transport van bruinkool naar de nabijgelegen kolencentrales onmogelijk gemaakt. Enkele actievoerders hebben zich aan de rails geketend en de bezetting verlengd tot zondagmiddag 16.30 uur. Eén trein negeert lichtsignalen en spandoeken die de machinist waarschuwen voor mensen op het spoor. De trein komt gelukkig toch met een noodstop tot stilstand op slechts 20 meter afstand van twee activisten die in een lock-on aan het spoor vastzitten. De politie is wederom massaal in het gebied aanwezig en probeert tevergeefs met waterkanonnen, paarden, gepantserde voertuigen, pepperspray en wapenstok de blokkades te verhinderen. Volgens het politiebureau in Aken zijn rond de 600 personen aangehouden.
Alle gebeurtenissen tezamen laten zien hoe veerkrachtig en divers het verzet is. De hierboven beschreven gebeurtenissen schetsen een beeld van de directe acties in en rond de Hambach bosbezetting. Uiteraard gebeurt er op de achtergrond nog veel meer: NGO’s die helpen met mobilisatie van massa’s sympathisanten en rechtszaken aanspannen tegen RWE en de staat; Kurt Claßen, de eigenaar van het strookje grond waar de Meadow is ontstaan, start een rechtszaak tegen de ontruiming van de Meadow – ondanks alle persoonlijke bedreigingen en financiële lasten die dergelijke rechtszaken met zich meebrengen; mediaberichten verspreiden zich over heel Europa, veelal met positieve woorden voor de actievoerders; de acties en berichtgeving schaden het vertrouwen in RWE en door weglopende investeerders zakt de aandelenkoers van RWE begin oktober 25% in waarde.
[streamer] ZAD en Hambi weten binnen Fort Europa met succes de massa’s te informeren en bewust te maken van de noodzaak om actie te voeren[/streamer]

Support
In editie 2-2018 van Buiten de Orde schreven we over de strijd van ZAD welke zich in het voorjaar in Frankrijk afspeelde. Die strijd vertoont vele gelijkenissen met de bezetting en ontruiming van Hambach. Tekenend is het massale politiegeweld dat blijkbaar nodig wordt geacht om de actievoerders op beide locaties te verwijderen. En tekenend is ook het succes en de veerkracht van beide verzetsbewegingen die kunnen rekenen op veel steun en solidariteit onderling en van buitenaf. Wat begon als een kleine bezetting groeide in ZAD en Hambi uit tot symbolen van verzet. Deze plekken binnen Fort Europa weten met succes de massa’s te informeren en bewust te maken van de noodzaak om actie te voeren tegen kapitalistische grootmachten en de staat die die multinationals blijft beschermen met enorme politiemachten. Ondanks de repressie ontpoppen deze plekken tot voorbeelden van alternatieve leefgemeenschappen.
Ook in Nederland broeit van alles. In Amsterdam dreigt het ADM al lange tijd ontruimd te worden. De situatie is nog altijd onzeker en tot nu toe lukt het met veel support en juridische stappen tijd te rekken. In oktober werd in de buurt van Utrecht een veld ontruimd dat enkele jaren eerder was gekraakt. Ten tijde van de kraak was het terrein kaal en de bodem sterk verontreinigd door de olie opslag die ooit op het terrein gehuisvest was. De bewoners van het Landje/the Swamp bouwden door de jaren heen woningen, gemeenschappelijke ruimtes en leefden volledig zelfvoorzienend. Tijdens de ontruiming verzetten bewoners zich met lock-ons, verschanst in hun woningen en hoog hangend in een GSM-mast. Meerdere arrestaties werden verricht en het Landje werd platgewalst.
Ook de veerkracht onder de bewoners en sympathisanten van het Landje bleek sterker dan het ‘succes’ van de ontruiming. Zij kraakten direct een alternatief terrein, gelegen langs de snelweg A27. En juist over die A27 is veel te doen: verbreding van de snelweg ter hoogte van het Amelisweerd bos is al decennialang een discussie. De aanleg van de A27 bij Amelisweerd was in de jaren ’70 en ’80 al omstreden en leidde tot felle protesten. Nog steeds willen veel inwoners van Utrecht niet dat hun nabijgelegen bos verdwijnt, ook niet voor een verbreding van de snelweg. Ondanks jarenlange discussie en politiek getouwtrek, lijkt het moment steeds dichterbij te komen dat de verbreding een feit wordt. Het verzet in Utrecht zal dan ongetwijfeld een vlucht nemen, met meer directe actievormen tot gevolg. Het nieuw gekraakte Landje ligt één kilometer ten zuiden van het bos. Vormt dit terrein straks een basis voor een strijd die uit kan groeien tot (relatief) vergelijkbare omvang als ZAD of Hambach?
Zelf supporten?
Alle steun, bouwmaterialen en donaties voor de groep actievoerders en bewoners van het nieuw gekraakte Landje zijn welkom aan de Nieuwe Houtenseweg 23 te Utrecht.
Voor donaties aan Hambi kan men lokaal bouwmaterialen, gereedschap, slaapspullen en warme kleding inzamelen. Kijk bijvoorbeeld of je bij jouw collectief café een hoek in kan richten waar mensen spullen kunnen doneren. En hoe je die als één verzameling naar Hambi kunt brengen. Op de website hambachforest.org vind je een uitgebreide lijst voorbeelden waar vraag naar is.
Financiële bijdrages kunnen gedoneerd worden op onderstaande rekening:
Rekeninghouder: Spenden & Aktionen
Onder vermelding van (belangrijk!): Hambacher Forst
IBAN: DE29 5139 0000 0092 8818 06
BIC: VBMHDE5FXXX
Ook donaties voor Kurt Claßen, eigenaar van de grond onder de Meadow, zijn zeer welkom. De rechtszaken die hij in het verleden heeft gevoerd kostten hem 25.000 euro. Toekomstige rechtszaken worden mogelijk nog duurder en zijn alleen mogelijk als ook hij financiële steun ontvangt:
Rekeninghouder: Kurt Claßen
Onder vermelding van: preservation of the meadow and the Hambach forest
Bank details: Kreissparkasse Köln
IBAN: DE22 3705 0299 1147 0393 73
BIC: COKSDE33XXX

Bronnen
hambachforest.org
kein-weiteres-dorf.de
ende-gelaende.org
Twitter: #endegelande #hambibleibt #hambacherforst