Ben jij je bewust van het feit hoeveel plastic verpakkingen in de supermarkt onnodig worden gebruikt? Supermarkten overpakken ons voedsel in plastic. Er zit plastic om aubergines, courgettes, komkommers, pompoenen, rijst, sponzen, wasmiddel en ga zo maar door. Je kunt je het zo gek niet bedenken of er zit plastic omheen. Daaraan moet een einde komen, vinden de actievoerders van de Plastic Attack.
Actievoerders zien zorgelijke trend: ‘Lijkt wel erger te worden’
Het gebruik van plastic verpakkingen voor levensmiddelen en huishoudelijke artikelen blijft nog steeds toenemen. Zo is de hoeveelheid gescheiden ingezameld huishoudelijk plastic verzesvoudigd, van 25 miljoen kilo in 2009 naar ongeveer 150 miljoen kilo in 2019. De trend in éénpersoonsverpakkingen is vooral te wijten aan de vergrijzing en de groeiende vraag naar kant- en klaarmaaltijden. ‘Deze toenemende tendens geeft reden tot zorg’, aldus de organisatoren van de beweging.
Plastics voor eenmalig gebruik vervuilen moeder aarde en vormen dus een regelrechte bedreiging voor de flora en fauna van onze planeet. Noch vanuit de politiek, noch vanuit het bedrijfsleven wordt er voldoende aandacht besteed aan dit mondiale probleem. Plastic Attackers zijn daarom van mening dat bewustwording vooral bij de consumenten ligt en willen supermarkten aansporen om hun manier van verpakken te heroverwegen.
Plastics: de feiten
In 2025 dient 95 procent van alle plastic verpakkingen recyclebaar te zijn, althans zo staat het in het Plastic Pact beschreven, dat afgelopen februari is gesloten tussen het kabinet, het Nederlandse bedrijfsleven en milieuorganisaties. Hierin staat ook dat in hetzelfde jaar het gebruik in plastic verpakkingsmateriaal met 20 procent moet zijn gedaald.
Of we daarmee content moeten zijn, is nog maar de vraag. Recyclen is dan wel duurzamer, maar het verhelpt nog niet het gehele probleem. Het rendement van sorteermachines is nog altijd niet honderd procent, waardoor het meeste plastic wordt ‘gedowncycled’ en alsnog in de verbrandingsoven belandt.
Uit recent onderzoek van Ellen MacArthur is gebleken dat wanneer al het huidige geproduceerde plastic gerecycled kan worden, er alsnog plastic bij geproduceerd dient te worden. Dit betekent dat er niet alleen een massa aan grondstoffen bij gewonnen dient te worden, maar ook onontkoombaar extra vervuiling op onze planeet terecht komt.
In hetzelfde onderzoek werd ook nog eens aangetoond dat zelfs 32 procent van dit onnodige plastic uit het inzamelsysteem weglekt. Zou dit lek worden gereduceerd tot 1 procent, dan zou het alsnog tot jaarlijks een miljoen ton plastic als gevolg leiden. Reden genoeg om plastic voor eens en altijd uit te bannen!
Niet alle soorten plastic kunnen even goed worden gerecycled – meer dan een kwart van de plastics is niet recyclebaar. Slechts 20 tot 30 procent van de plastics wordt ook daadwerkelijk gerecycled – 35 procent van het plastic wordt alsnog verbrand in plaats van gerecycled. Een toename van de recycling zal leiden tot een nog grotere stroom van plastic met beperkte afzetmogelijkheden.
Tegengeluid
De Plastic Attack-beweging is concreet in haar beleid: weg met het overbodige plastic. Zo’n ‘zero-wastehouding’ is volgens de Nederlandse supermarkten een brug te ver. Zo zegt een woordvoerder van de Albert Heijn: ‘We moeten ook realistisch blijven. We kunnen niet van de ene dag op de andere dag al het plastic laten verdwijnen.’
Plastic verpakkingen zijn volgens de supermarktketens eenmaal nodig voor de voedselveiligheid van een product. Daarnaast zorgt het voor een langere houdbaarheid zodat er minder voedsel weg te hoeven worden gegooid. Zijn dit echter genoeg argumenten om de aarde te gebruiken als één grote vuilstort? Plastic Attackers vinden gewoonweg van niet.
Bovendien is het oppassen geblazen dat supermarktketens en de politiek de burger niet om de tuin leiden met minimale veranderingen omtrent het gebruikt van plastics. Zo zou er volgens het CBL, de brancheorganisatie voor supermarkten en foodservice-bedrijven, in 2025 een vijfde minder verpakkingsmateriaal in de supermarkten moeten liggen. Moet dit feit de burger gerust stellen? Nee: 20 procent minder plastic afval staat voor de Plastic Attackers nog steeds gelijk aan dweilen met de kraan open.
Plastic Attackers: radicale ommezwaai nodig
De kleine veranderingen die de supermarkten willen doorvoeren, zijn tevens niet genoeg om dit wereldwijde probleem aan te pakken. Een alternatief voor het plastic tasje bij de groente- en fruitafdeling bij de supermarktketen van de Albert Heijn gaat jammer genoeg de wereld niet redden. Plastic Attack is daarom in het leven geroepen voor een radicale ommezwaai naar duurzamer verpakkingsmateriaal.
Nieuwe generatie verpakkingen
De meest ecologische verpakking is natuurlijk de verpakking die er niet is. Niet alles kan zomaar onverpakt blijven. Maar willen we af van plastics, dan zouden deze vijf nieuwe generatie verpakkingen de toekomst vormen:
- Herbruikbare verpakkingen. Een voorbeeld hiervan zijn de bierflesjes uit een krat. Uiteraard heeft dit ook milieu-impact, maar in vergelijking tot wat van impact plastic heeft, is dit nog enigszins te verantwoorden. Een tweede mogelijkheid is de verpakking een tweede leven te geven, zoals een mosterdpotje dat na consumptie als drinkglas hergebruikt wordt;
- Recycleerbare verpakkingen. Glas, papier en kartonnen verpakkingen waarbij recycleren perfect mogelijk is;
- Navulverpakkingen. Hiermee heb je meteen een milieuvriendelijke en goedkope manier van productverpakking;
- ‘Natural branding’. Dit is een natuurlijke, eco-vriendelijke manier van verpakken. Hierbij wordt een merkteken aangebracht op een stuk fruit of groente zonder dat de smaak, geur of bewaarbaarheid van het product wordt aangetast;
- Verpakkingen in concentraten. Innovaties zijn er mogelijk op het gebied van concentraten. Schoonmaakmiddelen in tabletvorm zijn hier een prima voorbeeld van.
Handleiding Plastic Attack
Al in meer dan twintig landen zijn Plastic Attacks georganiseerd. De beweging hoopt uiteraard dat er nog meer bijkomen en dat de attacks frequenter gaan plaatsvinden dan nu het geval is. Op deze manier hoopt ze de grote supermarkten wakker te schudden en deze ervan te overtuigen dat plastic overbodig is. Daarom zijn al in meer dan 27 steden supermarkten aangevallen door een paar honderd anti-plastic-activisten. Hieronder volgt een gebruiksaanwijzing van onze actie en we roepen iedereen op zich te organiseren en hetzelfde te doen.
Hoe organiseer je een Plastic Attack?
- Vraag mensen om je heen met je mee te doen.
- Kies een supermarkt, een datum, tijd en ontmoetingspunt in de buurt van de supermarkt.
- Maak een evenement aan op Facebook, nodig je vrienden uit en ‘spread the message’ (delen a.u.b.!).
- Deel het evenement niet alleen op Facebook, maar ook op andere sociale media.
- Informeer de betreffende supermarkt en vertel op een vriendelijke manier over deze zorgwekkende kwestie, waarna je deze informeert over wat er precies op de planning staat, op welke dag en tijd.
- Informeer media via persberichten.
- Vraag deelnemers om op de vastgestelde tijd en plaats te ontmoeten en eigen potten/tupperware en tassen mee te nemen.
- Kom opdagen op de dag van het evenement, wacht tot iedereen arriveert en loop naar de supermarkt, koop je boodschappen en laat het plastic achter in winkelwagens of op een grote hoop ‘plastic soep’ op een zichtbare plaats.
- Vertel ook supermarktmedewerkers waarom je dit doet en vergeet hen ook niet in te lichten over hoe zij minder verpakking kunnen gebruiken.
- Maak foto’s en video’s en verspreid deze op sociale mediakanalen.
Door al dat afval daar te laten liggen worden zowel consumenten als managers van supermarkten zich bewust van de hoeveelheid plastic. Het doel: zoveel mogelijk supermarkten onder druk zetten. En deze strijd houdt voorlopig nog niet op!
Wat kun je zelf doen?
Naast het bijwonen of organiseren van een Plastic Attack, zijn er nog andere manieren om plastic zoveel mogelijk buiten de deur te houden. Hieronder volgen een aantal tips voor een beter milieu:
- Beperk het aantal (drink)flessen;
- Neem je eigen boodschappentas mee;
- Denk na over voedselopslag. Kies voor een alternatief van glas of blik; dit kan oneindig worden gerecycled;
- Gebruik geen plastic rietjes (of helemaal geen rietjes!);
- Geen plastic koffiebekers en roerstaafjes;
- Gebruik wattenstaafjes van bamboe en katoen;
- Kies voor onverpakte, biologisch afbreekbare verzorgingsproducten;
- Kies karton boven plastic verpakking;
- Kies thuis voor een afvalscheidingssysteem;
- Verminder het ‘lek’ in plasticinzameling door zwerfafval te vermijden of zelfs op te ruimen.