In mijn handjevol jaren activiteit bij de Vrije Bond heb ik gezien dat wij een unieke functie vervullen binnen de anarchistische beweging. Als we deze goed begrijpen en vol inzetten op het vervullen van die functie denk ik dat we een grote impact kunnen hebben en het anarchisme meer kracht kunnen geven.
De Vrije Bond heeft namelijk de grootste capaciteit om nieuwe mensen aan te trekken tot het anarchisme en om hen actief te maken. Ook beschikt de Bond over heel veel infrastructuur en een uitgebreid netwerk van activisten en actiegroepen. Daarom kan de Vrije Bond perfect functioneren als draaideur van de beweging.
Wat is die draaideurfunctie?
De waarde van een draaideur is dat er veel mensen door hetzelfde portaal kunnen binnenkomen en enkele rondjes kunnen meedraaien, voordat ze doorgaan om ergens in het gebouw een vastere plek te vinden die echt goed bij ze past.
Wanneer ik spreek van een draaideurfunctie in het politiek organiseren, gaat het om het volgende: zo veel mogelijk nieuwe mensen tot actieve anarchisten te maken. Dit kunnen we doen door mensen lid te maken van de Vrije Bond, hen te betrekken, vaardigheden te leren en netwerken in te gooien. Dan kunnen ze vervolgens hun eigen weg vinden binnen de anarchistische beweging. Dat laatste kan natuurlijk zowel binnen als buiten de Vrije Bond zijn. De Vrije Bond is de voornaamste – of zelfs de enige – organisatie die deze functie kan vervullen en kan hierin een sleutelrol spelen. Wij kunnen deze taak oppakken doordat we een herkenbare aanwezigheid zijn met actieve groepen of leden in de meeste delen van Nederland en Vlaanderen. Met leden die vooral actief zijn in allerlei projecten die behalve in idealen niet direct aan de Vrije Bond gelieerd zijn. Maar we moeten ons niet kapot staren op de Vrije Bond zelf. Deze organisatie is er slechts een van vele in de anarchistische beweging. Het is belangrijk om de diversiteit en verscheidenheid van veel los bestaande groepen te houden. Een mooie beschrijving van die verhouding tussen de Vrije Bond en de bredere beweging hoorde ik tijdens het congres in 2019. Iemand zei dat die de Vrije Bond ziet als het ‘facilitair bedrijf van de beweging’.
Ledenwerving door de Vrije Bond
De Vrije Bond is binnen de anarchistische beweging de meest benaderbare organisatie en we trekken dan ook de meeste nieuwe mensen aan. De verschillende redenen hiervoor zijn de capaciteit van de infrastructuur, de specifieke vorm van de Vrije Bond en ideologische inslag die de organisatie heeft.
De infrastructuur maakt het aantrekken van nieuwe mensen op verschillende manieren mogelijk. We hebben een goed bezochte en bijgehouden website waarop veel evenementen, acties en andere oproepen te vinden zijn. Daarnaast beschikken we over een kwartaalblad dat in Nederland en België breed binnen de beweging wordt verspreid. Verder hebben we ontzettend veel bereik met onze propaganda. Vooral de stickers zijn alomtegenwoordig in de activistische wereld en op straat. Doorslaggevend is dat we op al deze platformen voortdurend aanwezig en betrouwbaar zijn. Die betrouwbaarheid betekent dat we dezelfde principes blijven verkondigen, reageren op berichten (op onze mails, de website en publicaties), kortom dat mensen er wat aan hebben als ze ons contacteren, wat natuurlijk een van de doelen is bij propaganda en outreach. Bovendien kunnen we door die continuïteit doorbouwen waar het gaat om naamsbekendheid, en bereik op sociale media et cetera.
De Vrije Bond vervult een unieke functie binnen de anarchistische beweging
De vorm van de Vrije Bond is een vereniging waarvan je lid kan worden, maar die via aangesloten groepen, abonnees van de Buiten de Orde, sociale media en aanwezigheid in verschillende sociale centra ook gemakkelijk banden onderhoudt met niet aangesloten activisten. De mogelijkheid om je via een formulier op de website te kunnen inschrijven is een unicum in de hele anarchistische beweging. Vaak kan je pas lid of actief worden bij groepen als je mensen in het echt hebt gesproken. Beide manieren hebben voordelen, maar ook nadelen. Daarom is het zo goed dat de Vrije Bond hierin verschilt van de rest van de beweging, dat vult die beweging aan. Veel mensen die interesse hebben in anarchisme komen niet direct in contact met actiegroepen, kennen soms de ruimtes niet waar ze hen kunnen tegenkomen, en ervaren misschien ook een sociale drempel om deze groepen op zichzelf te benaderen. Dit is nog sterker het geval voor mensen die in plaatsen wonen waar de beweging klein of niet bestaand is.
We moeten alles aangrijpen om meer nieuwe anarchisten te werven. Zowel het verbeteren van de huidige methoden als nieuwe manieren erbij bedenken. Je kan daarbij denken aan meer laagdrempelige evenementen, duidelijke aanwezigheid bij grote acties, onze eigen acties breder promoten, actievere social media, vaker op straat flyeren, vaker tafelen met anarchistische distro, en nog veel meer. Met een laagdrempelige draaideurorganisatie kunnen mensen die het anarchisme op het internet of waar dan ook tegenkomen zich aansluiten bij een organisatie die daadwerkelijk strijd voert op straat. Dat maakt het veel makkelijker voor deze nieuwe mensen om ook actief te worden. We moeten dan ook zoveel mogelijk de capaciteit vergroten om nieuwe leden te activeren.
Meer leden actief maken
De huidige infrastructuur van de Vrije Bond is het meest gericht op twee dingen: ondersteunen van bestaande groepen/projecten en propaganda en informatie voorzien voor een breed publiek. Bij het ondersteunen van bestaande groepen kan je denken aan de solidariteitskas en de structuur (waaronder geld) voor lidgroepen van de Vrije Bond. De propaganda en informatievoorziening zijn er in de vorm van website, social media en de Buiten de Orde. Hiernaast bestaat ook de interne maillijst voor leden en een nieuw forum (discord) dat vorig jaar opgezet is en al door ongeveer vijftig mensen actief gebruikt wordt.
Deze structuren zijn goed en groeien de afgelopen jaren in zowel kwantiteit als kwaliteit. Ik wil echter ook pleiten voor het uitbouwen van andere vormen van infrastructuur die meer gericht zijn op het betrekken van nieuwe leden en het ondersteunen en inspireren van het opzetten van nieuwe projecten en campagnes. Het discord forum is daar een goede stap in geweest, net als het creëren van lokale contactpersonen.
Er zijn verschillende dingen waar we aan kunnen denken, zoals trainingen en workshops om vaardigheden te ontwikkelen. Een van de voornaamste skill sets om wijder te verspreiden is die van social organiser. Dat wil zeggen, mensen die nieuwe mensen kunnen werven, begeleiden en helpen actief te worden. Daarnaast kunnen we verschillende manieren bedenken hoe we nieuwe leden kunnen begeleiden en inwerken, door ze mee te nemen naar acties of ze te ondersteunen bij het opzetten van hun eigen acties en evenementen. We kunnen ook evenementen organiseren voor reflectie. Discussiegroepen, leesgroepen of simpelweg bij elkaar komen om gezamenlijk een actie of evenement te evalueren.
Net als diversiteit van tactieken hebben we een diversiteit van organisatievormen nodig
Organiseren voorbij de Vrije Bond
De Vrije Bond is niet de be-all-end-all van de beweging. We moeten de Vrije Bond niet ‘De Partij’ van het anarchisme maken. Verschillende vormen van organisatie hebben verschillende voor- en nadelen. Het is het beste als we alle verschillende vormen in onze anarchistische beweging hebben, dan kunnen we ook gebruik maken van alle voordelen. De Vrije Bond beschikt over veel infrastructuur en heeft een groot bereik, maar er zijn gebieden waar zo’n organisatie minder sterk staat. Zo zijn kleinere en meer informele groepen beter in actievoeren en zijn ze vaak bestendiger tegen repressie. In onze strijd lopen we tegen verschillende problemen aan en die hebben elk een aparte aanpak nodig. Net als diversiteit van tactieken hebben we een diversiteit van organisatievormen nodig. Bovendien kunnen er binnen een diverse decentrale beweging ook plaatsen bestaan waar net een andere esthetiek, omgangsvormen en persoonlijkheden het beeld bepalen, waardoor heel verschillende mensen zich in verschillende stukken van de beweging goed thuis kunnen voelen. Zolang mensen actief blijven in de anarchistische beweging hebben we een succes behaald ookal zou dat buiten de Vrije Bond zijn. De openheid en expliciete wens om meer mensen te werven en actief te maken is heel belangrijk, niet alleen voor de Vrije Bond, maar ook voor de bredere anarchistische beweging.
Disclaimer: Ik ben voornamelijk actief geweest in Nederland en mijn analyse is dan ook op die ervaring gebaseerd. Ik weet niet in hoeverre mijn opmerkingen ook in België te herkennen zijn.