In het vorige nummer van Buiten de Orde stelden we de campagne ‘Stop the War on Migrants’ al kort voor. De nieuwe groep InEUmanity-NL nam het initiatief voor de campagne, die zich richt tegen de militarisering van de Europese buitengrenzen en de wapenindustrie die hieraan verdient. InEUmanity-NL hield de afgelopen maanden een info-tour langs diverse plaatsen en kwam twee keer in actie. Er was een picketline tegen de aanwezigheid van wapenbedrijven Airbus en Thales op de Bedrijvendagen van de Universiteit Delft. En de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Airbus in Amsterdam werd geconfronteerd met een theatrale demonstratie en doodligactie.
Militarisering van grenzen
De militarisering van grenzen is een voortdurend proces, dat onder druk van de EU ook steeds meer plaatsvindt in landen om Europa heen, om zo vluchtelingen al op hun weg naar Europa tegen te houden. Dit beleid heeft grote gevolgen: er is sprake van geweld tegen vluchtelingen door grensbewakers, én vluchtelingen worden door het afsluiten van migratieroutes steeds vaker gedwongen op zoek te gaan naar nieuwe, vaak gevaarlijkere routes. Velen stranden ook onderweg en blijven, levend als ‘illegaal’, klem zitten in moeilijke omstandigheden.
Steeds meer verhalen over vluchtelingen die door Turkse grenswachten worden beschoten
In maart van dit jaar voltooide Turkije de bouw van een 911 kilometer lange muur aan de grens met Syrië. De muur is voorzien van zogenaamde ‘slimme’ militaire torens, met observatie- en obstructiesystemen om vluchtelingen te kunnen tegenhouden. Aan de grens rijden voorts patrouillevoertuigen die Turkije heeft aangeschaft met financiële steun van de EU. Zo werkt de migratiedeal met Turkije ook uit: het land probeert Syrische vluchtelingen tegen te houden, nu deze niet meer door kunnen reizen naar Europa. Er zijn steeds meer verhalen te horen over vluchtelingen die door Turkse grenswachten worden beschoten of groepsgewijs met bussen terug naar Syrië worden getransporteerd.
Een andere belangrijke stap is de geleidelijke uitbreiding van Frontex, het grensbewakingsagentschap van de EU. In het najaar van 2016 werd besloten Frontex fors uit te breiden en meer bevoegdheden te geven. Op grond daarvan kan het in uiterste gevallen zelfs ingrijpen in de grensbewaking van lidstaten, ook zonder toestemming van de betreffende staat. Daarnaast kreeg Frontex de mogelijkheid eigen materieel aan te schaffen. Dit vertaalde zich begin dit jaar in het inhuren van drones om deze te testen voor grensbewaking.
Wapenindustrie
Bij al deze ontwikkelingen spint de militaire en security-industrie goed garen. De Turkse wapenbedrijven Aselsan en Otokar waren verantwoordelijk voor respectievelijk het werken aan de grensmuur met Syrië en het leveren van de patrouillevoertuigen. De drones die Frontex gaat testen komen van het Israëlische Israeli Aerospace Industries (IAI) en van de Italiaanse wapengigant Leonardo (voorheen bekend als Finmeccanica).
De industrie adverteert graag met het feit dat haar producten getest zijn op Palestijnen
De samenwerking met de Israëlische wapenindustrie is op zich al uiterst controversieel, omdat deze industrie graag adverteert met het feit dat haar producten getest zijn op Palestijnen. De Heron-drone die Frontex nu gaat testen is berucht vanwege de inzet in de Gaza-oorlog van 2009, waarbij deze bijdroeg aan het maken van vele burgerslachtoffers.
Leonardo was ook prominent aanwezig op een door de Europese Commissie georganiseerde ‘Industry Day on Border Surveillance and Integrated Border Management’, begin januari in Brussel. Topman Giorgio Gulienetti, eveneens voorzitter van een werkgroep over grensbewaking van de belangrijke lobbyorganisatie European Organisation for Security, sprak bij die bijeenkomst over de rol van de industrie in de verdere ontwikkeling en uitbreiding van het Europese grensbewakingssysteem EUROSUR. Dit systeem verzamelt beelden en informatie van grensbewakingsautoriteiten van alle EU-lidstaten om zo voortdurend een live beeld van de situatie aan de Europese grenzen te kunnen geven. Het is een goudmijntje voor de industrie, omdat het systeem constant wordt uitgebreid.
De dag in Brussel was nadrukkelijk gericht op betere samenwerking tussen de EU en de militaire en veiligheids-industrie. Niet dat het nu ontbreekt aan banden tussen beide, de industrie is door middel van effectieve lobby uiterst succesvol geweest in het mede vormgeven van het migratie- en grensbeleid van de EU. Dat beleid kenmerkt zich door het framen van migratie als een veiligheidsprobleem, dat aangepakt moet worden door het steeds verder opvoeren en militariseren van grensbewaking en -controle.
De internationale grensbewakingsmarkt groeit dan ook elk jaar met zo’n 5 procent, en is in 2022 naar verwachting 35 miljard dollar waard. Ook Nederlandse bedrijven spelen een rol op deze markt. De campagne ‘Stop the War on Migrants’ richt zich specifiek tegen Airbus en Thales, die beide weliswaar niet Nederlands zijn, maar hier wel een belangrijke aanwezigheid hebben. Het hoofdkantoor van Airbus zit, met name om belastingredenen, in Leiden, terwijl Thales Nederland een aantal wapenfabrieken heeft, waarvan die in Hengelo (het voormalige Hollandse Signaalapparaten) het grootste is. Thales neemt bovendien in de loop van dit jaar het eveneens deels Nederlandse Gemalto over, een grote speler op de markt van biometrische identificatie. De EU dringt er vooral bij Afrikaanse landen op aan biometrische paspoorten in te voeren, mede zodat vluchtelingen bij aankomst in Europa sneller geïdentificeerd en gedeporteerd kunnen worden.
In actie: TU Delft
Grote wapenbedrijven werken vaak samen met technische universiteiten, vooral op het gebied van onderzoek en ontwikkeling. In Nederland zijn er tal van banden tussen Airbus en Thales aan de ene kant en bijvoorbeeld de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente aan de andere kant. Deze universiteiten zijn ook belangrijke rekruteringsplaatsen voor nieuw (hoogtechnologisch) personeel voor zulke bedrijven.
Eind februari vonden op de TU Delft de zogenaamde Bedrijvendagen plaats, waarbij allerlei bedrijven zich presenteren als aantrekkelijke toekomstige werkgever voor studenten. Ook Airbus en Thales presenteerden zich daar. Voor de campagne ‘Stop the War on Migrants’ een goed aanknopingspunt om de banden tussen de universiteit en deze bedrijven, en het werk van de bedrijven op zich, aan de kaak te stellen.
Er namen zo’n dertig mensen aan het protest deel, waarbij studenten met spandoeken en flyers aangesproken werden. De politie was met minimaal evenveel personeel aanwezig en stelde zich overdreven repressief op. De picketline moest in een afgezet vak plaatsvinden, op geruime afstand van de ingang van het gebouw waar de bedrijven zich presenteerden. Daarnaast werden diverse demonstranten om hun identiteitsbewijs gevraagd, volgens de politie enkel omdat zij wilde weten wie er deelnamen aan het protest.
Eén persoon werd al voorafgaand aan de actie in een kantine op het universiteitsterrein aangehouden wegens het niet tonen van een identiteitsbewijs. De politie hield deze persoon langer dan gebruikelijk vast en probeerde deze het niet opvolgen van een politiebevel aan te smeren en op die grond langer vast te houden. Vlak voordat hierover een rechtszitting zou plaatsvinden moest het Openbaar Ministerie toch bakzeil halen en werd de persoon vrijgelaten.
Ondanks deze tegenwerking wist de picketline de aandacht van studenten te trekken. Een aantal van hen protesteerde in een open brief aan het universiteitsbestuur tegen het repressieve optreden tegen de actie en drong erop aan samenwerking met de wapenindustrie te beëindigen.
Airbus
Airbus is de op één na grootste Europese wapenproducent, en een belangrijke speler op de markt voor grensbewaking. Het bedrijf heeft één van de grootste internationale contracten op dit vlak op zak: het leveren van een volledig bewakingssysteem voor de grenzen van Saoedi-Arabië, ter waarde van ruim 2 miljard euro. De deal is omstreden, onder meer vanwege aantijgingen van corruptie en omdat in het verlengde ervan Saoedische grenswachten door de Duitse politie werden getraind. Afgelopen december doneerde de Duitse regering materieel voor grensbewaking aan Tunesië, geleverd door Hensoldt. Hensoldt is het verzelfstandigde voormalige onderdeel ‘Border security and electronics’ van Airbus, dat werd verkocht aan een Amerikaanse investeerder. Airbus heeft nog wel een kwart van de aandelen in handen.
In actie: Airbus aandeelhoudersvergadering
Omdat Airbus officieel in Nederland gevestigd is, vindt de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering steevast plaats in Hotel Okura in Amsterdam. In voorgaande jaren nam Stop Wapenhandel steeds het initiatief om hier protest te laten horen, vaak door middel van een picketline voor de deur van het hotel en/of het in de vergadering kunnen stellen van vragen door de aanschaf van één aandeel. De aandeelhoudersvergadering werd dit jaar op woensdag 11 april gehouden. De campagne ‘Stop the War on Migrants’ zette een krachtig protest voor de deur. Demonstranten verkochten op theatrale wijze Airbus-‘aandelen’, druipend van het bloed, op straat, en ook ‘wapens’ werden aan de mens gebracht.
Ruim zestig deelnemers luisterden naar sprekers van InEUmanity-NL, Stop Wapenhandel en het Amsterdams Vredesinitiatief (AVI). Sprekers van de Federatie Afghaanse Vluchtelingenorganisaties in Nederland (FAVON) en Wij Zijn Hier moesten helaas op het laatste moment afzeggen wegens ziekte en de zoveelste ontruiming van een gekraakt Wij Zijn Hier-pand, waardoor vluchtelingen op straat belandden. De actie werd opgeluisterd door de sambaband Rhythms of Resistance en eindigde met een doodligactie onder witte lakens, om de gevolgen van de winstgevende handel van Airbus te symboliseren.
Militarisering van de grenzen is, zoals gezegd, een voortschrijdend proces. De mensonterende situatie voor vluchtelingen in Libië, de ingrijpende gevolgen voor onder druk gezette Afrikaanse landen, het repressieve Italiaanse optreden tegen NGO’s die in nood gekomen vluchtelingen op de Middellandse Zee proberen te redden, het geweld aan de grenzen van Turkije en Egypte, de toenemende inzet van drones, de uitdijende bevoegdheden van Frontex, en zoveel meer ontwikkelingen maken deel uit van dit patroon. De militaire en security-industry blijft de kassa horen rinkelen bij het leveren van steeds weer nieuwe technologieën en toepassingen om vluchtelingen te ontdekken, te monitoren en tegen te houden. Alle reden dus om de campagne ‘Stop the War on Migrants’ te blijven voortzetten.
door InEUmanity-NL
Meer info